(Als de schrijfster "De Wetenschapper" zegt, bedoelt ze haar man - vert.)
3. Accepteer dat iemand met Asperger goede en slechte dagen heeft
Ik doe erg mijn best om mijn irritantste Asperger-trekjes onder controle te houden, maar het komt voor dat symptomen waar ik mee dacht te kunnen omgaan, plotseling weer opduiken of erger worden. Dit gebeurt vooral als ik gespannen of bang ben.
Een paar weken geleden zorgde een ongeplande wachttijd van vier uur bij een overheidsinstelling voor een aanval van perseveratief denken. Hoewel ik me ervan bewust was, was het lastig te stoppen met telkens opnieuw de situatie doornemen in mijn hoofd, en, erger nog, hardop. Het is niet zo dat ik het léuk vond om telkens opnieuw uit te rekenen hoe lang we zouden moeten wachten, uitgaande van het aantal geholpen klanten en het aantal klanten dat nog voor ons was, en rekening houdend met het bizarre nummersysteem met zes verschillende lettercodes, en met de overgeslagen nummers die steeds weer tussengevoegd werden. Het is niet zo dat ik ervan genóót om obsessief bezig te zijn met elke ambtenaar die pauze ging houden en zo onze wachttijd verlengde, of om er herhaaldelijk op te wijzen hoe willekeurig de lijst met toegestane identiteitsbewijzen was. Ik kon er gewoon niet mee ophouden, hoewel ik me bewust was van wat er gebeurde, en ook van het feit dat mijn perseveratie een stressvolle situatie voor ons allebei erger maakte.
Angst of zintuiglijke overprikkeling kunnen diverse symptomen van Asperger verergeren. Als ik gestrest ben, ben ik onhandiger, kan ik minder goed tegen aanraking, denk ik meer rigide, ben ik minder bereid om van routine af te wijken, ben ik vatbaarder voor perseveratief denken, meer geneigd tot tunnelvisie, en worstel ik meer met de verwerking van auditieve signalen. Symptomen die normaal gesproken mijn functioneren niet in de weg staan, kunnen een groot obstakel worden. Ik weet dat het voor mijn man frustrerend is om zelf in een stressvolle situatie te verkeren en ook nog te maken te hebben met een uitbarsting van mijn Asperger-tics. Dat zijn momenten die onze relatie echt op de proef stellen, en ik zoek nog steeds naar manieren om deze momenten voor ons beiden minder verschrikkelijk te maken.
4. Probeer een goede balans te vinden tussen de overgevoeligheid voor aanraking van de partner met Asperger, en de behoefte aan lichamelijke intimiteit van de NT-partner
Aanraking, een van de meest belangrijke en fundamentele aspecten van een intieme relatie, kan ongemakkelijk zijn voor mensen met Asperger. Hoewel ik al veel vooruitgang heb geboekt op dat terrein, zijn er nog steeds momenten dat ik terugdeins voor aanraking.
Bepaalde soorten aanraking - lichte aanrakingen en onverwachte aanrakingen - zijn eerder ongemakkelijk. Als ik ergens geconcentreerd mee bezig ben, voelt aangeraakt worden vaak meer als een ongewenste afleiding dan als een spontane uiting van genegenheid. En als ik gestrest of bang ben, deins ik ook eerder terug voor aanraking.
Dan zijn er nog de momenten dat mijn brein zo druk bezig is om uit te maken waar een bepaald type aanraking toe gaat leiden, dat het moeilijk is om gewoon te ontspannen en ervan te genieten. Omdat mensen met Asperger niet veel meekrijgen van de non-verbale signalen die bij een intieme relatie horen, leunen we zwaar op de intellectuele kant van ons brein om uit te maken waar een intiem moment op uitloopt. Ja, dat is net zo romantisch als het klinkt.
Dit alles kan heel moeilijk zijn voor de NT-partner, die op een natuurlijke manier behoefte heeft aan fysieke intimiteit. Hoewel het lastig is om verandering te brengen in hoe ik me voel over aanraking op "verkeerde" momenten, probeer ik dat te compenseren door het initiatief te nemen voor fysiek contact waar ik me goed bij voel, op een moment dat goed is voor mij.
De auteur Liane Holliday Wiley kreeg veel kritiek toen ze eens schreef dat ze op haar takenlijst had staan: vijf keer per dag de hand van mijn man vasthouden. Het klinkt misschien koud en mechanisch om hand-vasthouden op je takenlijst te zetten, maar dat betekent niet dat de actie zelf mechanisch moet zijn.
Sinds ik bewust ben gaan zoeken naar mogelijkheden om gedurende de dag het initiatief te nemen voor kleine aanrakingen, is fysieke intimiteit natuurlijker voor me geworden, en dat voelt goed.
5. Accepteer dat de NT partner soms compensatie nodig heeft voor het gebrek aan sociale vaardigheden van de partner met Asperger
Hoe hard ik ook werk aan het verbeteren van mijn sociale vaardigheden, ik mis nog steeds regelmatig non-verbale signalen, en het resultaat varieert van verwarde blikken en ongemakkelijke pauzes tot regelrechte vijandigheid van andere mensen.
Hier volgt een recent voorbeeld van toen De Wetenschapper en ik een zakenvrouw ontmoetten om te praten over een nieuw appartement:
Zakenvrouw tegen Wetenschapper (die ze al eerder had ontmoet): "Goed om u weer te zien."
De Wetenschapper: "Ja, goed om u weer te zien."
Zakenvrouw tegen mij: "Ik ben Linda. Prettig u te ontmoeten. Gaat u zitten."
Ik, terwijl ik haar een hand geef en ga zitten: "Dank u. Prettig u te ontmoeten."
[ongemakkelijke pauze]
De Wetenschapper: "O, Linda, ik geloof dat je mijn vrouw nog niet hebt ontmoet."
Ik had geen idee wat de ongemakkelijke pauze veroorzaakte, tot De Wetenschapper te hulp schoot en de zakenvrouw mijn naam gaf. Ik werd op het verkeerde been gezet doordat De Wetenschapper Linda al eerder had ontmoet en zich daarom niet voorstelde. Ik moet onbewust zijn gedrag hebben gespiegeld, waardoor ik mezelf ook niet voorstelde.
Dit klinkt als een klein hobbeltje in de conversatie, maar het gebeurt regelmatig en het brengt mensen van hun stuk. Het kan voor een volwassene met Asperger moeilijk te accepteren zijn dat je dit soort hulp nodig hebt van je partner. En ook hier: wen er maar aan. We hebben allemaal natuurlijke vaardigheden en als je Asperger hebt staan sociale vaardigheden niet op het lijstje van je natuurlijke talenten.
Op dit gebied kan oefening helpen. Als de NT partner daartoe bereid is, kun je rollenspellen proberen, of doornemen hoe onwennige situatie zouden kunnen uitpakken. Hoe dan ook, beide partners moeten begrijpen dat, hoewel iemand met Asperger kan werken aan zijn sociale vaardigheden, het niet te verwachten is dat ze het sociale niveau zullen bereiken dat bij NT mensen aangeboren is.
Het is zwaar voor de NT partner om steeds sociale foutjes te moeten repareren, en waarschijnlijk blijft dat een lastig onderwerp gedurende je hele relatie.
Acceptatie kan je verder helpen waar verandering langzaam en haperend gaat.
Dit artikel is een vertaling van "Lessons from an Aspergers-NT marriage (part 2)", in oktober 2012 verschenen op het weblog "Musings of an Aspie". Deel 3 staat hier en deel 4 staat in de steigers.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten